Geçtiğimiz hafta hafif satıcı olan yurtdışı borsaları ve Çin’den gelen Evergrande haberleri piyasaları tedirgin etmeye başlamıştı. Öncelikle size biraz bu şirket hakkında bilgi veriyim;
- Çin’de gayrimenkul sektöründe hizmet vermektedir.
- 280 şehirde ve yaklaşık 1300 proje yürütmektedir.
- 300 milyar $ borcu bulunmaktadır.
- Fortune 500 içinde yer almaktadır.
- 2020 yılı satış cirosu 110 milyar $.
- Elektrikli araç, Medya, Eğlence Parkı ve Sağlık alanlarında da çalışmaları var.
Şirket temerrüde düşecek mi? Borçlanmaya Çin hükümeti yardımcı olacak mı? Yarım kalan inşaatlar ne olacak? En önemlisi ise diğer ülkelere ve firmalara bir yansıması olacak mı soruları akıllardaydı. Çin hükümetinin şirketi fonlama ihtimalinin düşük olduğunu çünkü başka şirketlerde de bazı sorunların ortaya çıkabileceği ihtimali konuşulmaktadır. Çin komünist partisi şirketin yönetimini devir alacağı konuşulan bir diğer konudur. Önemli olan bu şirket temerrüde düşmesi durumunda başka şirketlere yansımanın ne olacağıdır. 2008 Küresel krizinde Lehman Brothers benzer sorunlar ortaya çıkmış ve bu başka şirketlere de yansımış ve kriz başlamıştı. ABD’de başlayıp dünyanın geneline yayılan 2008 küresel krizinde önemli unsurlardan bir tanesi de teminatların aşındırılarak çok kişi tarafından farklı şekilde kullanılmasıydı. Evergrande ile ayrışan nokta ise; Çin’de sermaye akışı ve haberler o dönemki ABD kadar özgür değil. Çin hükümetinin vatandaşları ve tedarikçileri koruması söz konusu fakat ABD bu durum yoktu. Evergrande tahvillerine dayalı türev ürünler yok. Evergrande farklı sektörlerde işlem yapsa da bir finansal kuruluş olmadığı için yayılma riski biraz daha az.
Temel sorun Çin hükümetinin kredi büyümesi ve kaldıraç konusunda yapmış olduğu düzenlemeler sonucunda firma eskisi gibi kolay ve ucuz kredi bulamadığı için sistemin döngüsü bozulmaya başladı ve bu günlere gelindi. Çin’de inşaatın büyüme içindeki payı ciddi noktalara ulaşmıştır bunu da GSYH’nın %28 oluşturan sektör olarak dikkat çekmektedir. İnşaat maliyetlerinin artması, satışların yavaşlaması, kredi maliyetlerinin artması firma için sorun oluşturan unsurlardandır. Çin’de büyümenin yavaşlayacağı, konut fiyatlarının düşeceği, kamu arazilerinin satılmasının azalacağı aşikardır. Ayrıca Ficth 2021 yılı Çin’in büyüme beklentisini %8,2 düşürdü. (Önceki %8,4)
Küresel piyasalarda aylardır beklediğimiz düzeltme hareketinin nedeni Evergrande mi olacak göreceğiz. Genelde krizlerin başladığında böyle bir hikâyeye ihtiyaç vardır. FED hala piyasalara net bir mesaj vermemekte ve piyasayı enflasyon geçici diye oyalamaya devam etmektedir. Geçmiş krizlerdeki bazı göstergelere baktığımızda; açığa satış oranları, PE oranı, Nasdaq ile Hang Seng endeksinin ayrışması, SP500 ile DJ Transportation endeksinin ayrışması gibi nedenlerden dolayı düzeltme olması gerektiğini belirtirim. Özellikle borsalarda düzeltme hareketi geleceği artık daha net görülmektedir. Endüstriyel metallerde satışlar var nedeni bu durumun diğer sektörlere yansımasının endişesinden kaynaklanmaktadır. İç piyasaya baktığımızda ise Merkez Bankası ne yapmamalı diye düşünüp ona göre pozisyon almak lazım çünkü ne yapılmaması gerekiyorsa onu yapıyorlar. Bizimle aynı kategoride ülkelerden Brezilya 100 baz puan faiz artışı yaparken, bizim faiz indirimi yapmamız ve bunu doğru bir gerekçeye bağlayamamamız piyasaları rahatsız etmiştir. Diğer faiz artışı yapan ülkeler ise; Macaristan, Rusya, G.Kore, Peru, ve Paraguay’dır. Yüksek faiz tabi ki döktü bir durum fakat faiz indirimi için gerekli koşullar oluşmadan yapılan bu hamle bize zarar vermektedir. Bugün yapılan mantık ve matematiğe uymayan bu yanlış hamlenin cezasını kurlarda artış ile yani fakirleşerek ödeyeceğimizi üzülerek belirtirim. Merkez bankasının gereksiz faiz indirimin acısını çekmeye başlayacağımızı ve kısa vadede Dolar TL 9.30 doğru atakların olacağını söyleyebilirim. Bist100 ve Bist30 satışların devam edeceğini de ekleyelim. 2021 yılı son çeyreğinin bizim açımızdan zor geçeceği aşikardır. Herkese bol, bereketli kazançlar ve kolaylıklar dilerim…
Saygılarımla…23.9.21
