Kasım ayında başlayan değişim ile politikalarda da değişimler olmuştu. Merkez Bankası, faiz artışlarına ek araçlarla da 2021’de sıkı para politikasının devam edeceğini belirtti. Bu adımlardan bir tanesi de zorunlu karşılıklar. TCMB, geçtiğimiz hafta zorunlu karşılık oranlarını tüm vadelerde 200 baz puan artırdı. Peki nedir bu zorunlu karşılık oranı gelin kısaca bunu biraz açıklayalım.
Bankalar, müşterilerinin hesaplarına yatırdıkları mevduatın ve diğer kaynakların (Repo işlemlerinden sağlanan fonlar (Borsa İstanbul piyasalarından sağlananlar hariç), Kullanılan krediler, İhraç edilen menkul kıymetler (net), Yurt dışı merkeze yükümlülükler (net), Kredi kartı ödemelerinden borçlar) Merkez Bankası tarafından belirlenen para miktarının bir kısmını Merkez Bankasında tutmak zorundadırlar. Kanunen belirlenen bu kısma zorunlu karşılık denir. Belirlenen orana da zorunlu karşılık oranı denir. Merkez bankasının bu oranda yapmış olduğu değişiklikler bankaların kredi verebilmesini etkilemektedir.
Örneğin; Bankanın müşterisinden aldığı mevduat miktarı 100 bin TL olsun ve MB uyguladığı zorunlu karşılık oranı da %8 olsun. Banka 100 bin TL’nin %10’nu yani 10 bin TL’sini MB ’da tutmak zorundadır. Kalan tutar olan 90 bin TL’yi ise kredi olarak kullandırabilir.
Son durumda ise; yurtdışı banka mevduatları ve katılım fonları hariç 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonları için zorunlu karşılık oranı %3 olurken, 1 yıla kadar vadeliler için %4, vadesi 6 aya kadar olanlar için %6 oldu.
Merkez bankasının zorunlu karşılık oranı ile para arzının azalıp/artırılmasını ve de buna bağlı talep-kredi genişlemesi/daralmasını sağlar. Merkezin zorunlu karşılık oranını artırarak para arzını azaltmak ve buna bağlı harcama talebini de azaltmak istemiştir. Azalan talep ile enflasyonu da düşürmeyi hedeflemektedir.
Saygılarımla…2.3.21
