Gelişen ve değişen ekonomilerde her geçen gün yeni arayışların, iş birliklerinin ve yapıların olduğunu görmekteyiz. Son dönemlerde de karşımıza çıkan BRICS ülkeleri olarak da bilinen Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika, ticarette altına dayalı bir para sistemine geçmeye hazırlanıyor. Temel amaç doların etkisinden uzaklaşmaktır. Geçtiğimiz aylarda Brezilya ve Arjantin devlet başkanları dış kırılganlıkları ve dolar bağımlılığını azaltacak ve ticarette kullanılacak ortak bir para birimi oluşturmayı hedeflediklerini açıkladı. Hatta Brezilya burada kullanılabilecek para birimi için İspanyolca ‘güney’ anlamına gelen ‘sur’ olması önerisinde bulundu.
Aslına bakarsak altın standartı yeni olan bir konu değil. Geçmişte 1944 yılında Bretton Woods’la getirilen bu altına dayalı sistem 1971 yılında bozulmuştur. ABD’nin artan ticaret hacmi ve dış ticaret açıkları nedeniyle sistemin kaldırılmasını istemiştir. O günlerden başlayan sınırsız para basma durumu aslında bugünlere gelmemizin temelidir.
Tekrardan Bretton Woods dönülmesi ya da oluşabilecek yeni bir altına dayalı sistem altın fiyatlarında olumlu bir yansımaya neden olacaktır. Tabi ki bu durum kısa vadeli bir konu değildir. Geçtiğimiz Cuma günü Rus devlet kanalı RT’ye konuşan bir Rus yetkili, BRICS ülkeleri olarak altın destekli yeni bir ticaret para birimini uygulamaya koyacağını doğruladı. Ağustos ayından yapılacak olan zirvede bu konunun gündemde olacağı ve zirve sonrası konu ile ilgili açıklama yapılması da bekleniyor.
Doğalgaz ticaretinde Rusya ve Çin yerel para kullanılması ile ilgili anlaşmaya varmışlardı. Ülkemiz ile Rusya arasında tahıl ve doğalgaz ticaretlerinde de ruble ile ödeme yapılmaya başlanmıştı. Buna ek olarak Rusya ile Hindistan arasındaki ticaretlerde Hint Rupisi kullandı. Brezilya da Arjantin ile Latin Amerika’da bir ortak para birimi oluşturma açıklaması yaptı. Bu gelişmelere baktığımızda aslında BRİCS ülkelerinin genişleyeceğini ve belki ECB gibi bir ortak bankanın kurulacağını söylenebilir.
Para transferleri ile ilgili olarak da çalışmalar yapılmaktadır. Ukrayna Rusya savaşı esnasında Rusya’ya karşı alınan Swift sisteminden çıkartılma konusundan da kaynaklı farklı sistemler üzerinde ülkeler yıllardır çalışmalar yapıyor. SPFS ise 2014 yılında Rusya’nın yapmış olduğu “System for Transfer of Financial Messages” bir alternatif sistemdir. Rusya ve Çin para transfer sistemlerini yani CIPS ve SPFS’yi birleştirdi. 2015’ten itibaren dış ticarette %80-90 seviyelerinde olan doların kullanımını azaltarak %40 seviyesine getirilmiş ve yerel paraların kullanımı artırılmaya başlandı.
Son 5 asır baktığımızda ise her asırda bir rezerv parada bir değişim yaşanmıştır. Yeni bir sitem arayışı olduğu aşikardır ama ne zaman ve nasıl bir sisteme geçilecektir onu bilmek zor. Bu durum karşısında kendimizi fiziki emtialar ile bir nebze de olsa korumaya almış oluruz. Bu sebeple son yıllarda özellikle fiziki altın, gümüş tutmanızı tavsiye ediyorum.
Saygılarımla…9.7.2023
