Ülkemizde özellikle son 4-5 aydır Merkez Bankası ve Hazine Maliye Bakanlığının almış olduğu yanlış kararlar neticesinde yaşanan nakit sıkışıklığı, ticari ve bireysel kredilerin kullandırılmaması işleri zorlaştırmaktadır. Son olarak MB 16 Mayıs’ta yayımladığı yeni regülasyonla;
- İhtiyaç kredilerinde menkul kıymet zorunluluğu
- Kredi kartı belirli bir limitin üzerinde olanlar için kredi kartı vasıtasıyla yapılan nakit çekim ve kuyum harcamalarının kredi türüne %30 oranında menkul kıymet tesisine tabi olmasını
- Kredi kartından nakit avansı kapatılması
- Ticari kredilerin kapatılması
Piyasaların sıkışmasına neden olmuştur.
Merkez Bankası’nın brüt rezervleri ve net rezervleri de 21 yılın en düşük seviyesine geriledi. Brüt rezervler 12 Mayıs haftasında 9 milyar $ düşüşle 105,1 milyar $ düştü. Brüt Döviz rezervleri 7,6 milyar $, altın rezervlerinde ise 1,4 milyar $ düşüş oldu. 12 Mayıs haftasında swap hariç net rezervler eksi (-) 57,8 milyar $ olarak oldu.
Son yıllarda Merkez Bankalarının altın rezervlerinde ciddi bir artış olduğunu görüyoruz. Bu durum dolara karşı ülkelerin hem ekonomileri korumak hem de farklı şekilde ticaret yapmalarının önünü açacaktır. ABD rezerv para olmanın verdiği avantaj ile ülkeleri bu anlamda tehdit etmektedir. Merkez Bankasının İngiltere Merkez Bankası’nda (BoE) sakladığı altın rezervi miktarı 2014 yılında 464,5 ton varken bu rakam, 2017 yılında sıfırlanmıştı. Hükümetin İngiltere’den altınlarımızı getirdik diye açıklamalarını duymuştuk. Aradan geçen 5 yılın sonunda baktığımızda altın rezervimizin 2022 yılında 214,5 tona yükseldi. Tekrar orada altın tutma fikrinin neden değiştiğini bilmiyoruz.
Merkez Bankasının genel olarak altın rezervi 2022 yılında 129,1 tonluk artışla 786,8 tona yükseldi. Merkez bankasının kendi kasasında sakladığı altın miktarı, 2022’de 34 tonda sabit kalırken, Borsa İstanbul’da saklanan miktar 21,2 ton artışla 471,9 tona yükseldi.
Buna göre, 20 Nisan itibarıyla Merkez Bankası brüt döviz rezervleri, 2 milyar 533 milyon dolar azalışla 66 milyar 878 milyon dolara indi. E507’nin hazırlamış olduğu rezervleri gösteren tabloda aslında her şey net bir şekilde görünüyor. Döviz kurunu tutmak için yakılan döviz rezervleri, altın rezervlerine ne kadar yazık ettiğimizi maalesef ilerleyen dönemlerde anlayacağız. Zararın neresinden dönersek kardır.
Ülkemizdeki firmaların tasarruflarla değil borçlanarak krediler ile büyüdüğünü göz önüne aldığımızda bu yapılan değişimlerin piyasanın dinamiklerini bozduğunu görüyoruz. Bu sıkışıklık firmaların dönmesini olumsuz etkileyecektir. Umarım kısa sürede ekonomi yönetimi ve anlayışında piyasa gereklilikleri ile uyumlu, öngörülebilen ve şeffaf politikalar ile normale döneriz.
Merkez Bankası Finansal İstikrar raporu yayınlandı. Dünya Bankacılık sisteminde sorunlar olduğundan bahsediliyor ve böyle bir sorunun olduğunun farkında olmaları çok güzel. Bu krizlerin likiditeyi olumsuz etkilediğini belirtmişler. Bunların farkında olup yukarıda belirttiğim uygulamaları yapmaları ise ayrı bir soru işareti. Raporda 2023 yılı ilk üç̧ ayında hem kredi kartını aktif kullanan kişi sayısında hem de kişi başı kredi kartı borcunda yükseliş̧ eğilimi görülmüştür. Raporda dikkatimi çeken nokta Reel sektörün Yabancı Para cinsinden borcunun azalmasıdır. Döviz risklerini azalttıkları görülüyor. Finansmana erişimin zorlaştığını net bir şekilde görmekteyiz. Bu durum sürdürülemez.
“Ya istiklal ya ölüm!” düşüncesiyle bağımsızlık meşalesinin yakıldığı 19 Mayıs Gençlik ve Spor bayramımız kutlu olsun. Başka Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere ülkemizin için mücadele eden tüm şehitlerimizi rahmetle anıyorum.
Saygılarımla…18.5.23
