Trump yeniden seçilmesi ile hızlı başlayan ticaret savaşının etkilerini görüyoruz. Tabi ki bu durumlarda yatırımcının reaksiyonları her zaman hızlı olmayabiliyor. Bunun nedeni de yapılan yatırım tercihi ile alakalıdır. Bir ülkeye yönelik yabancı sermaye yatırımlarını ikiye ayrılır. Doğrudan yabancı sermaye (FDI) yatırımları; uzun vadeli yatırımlardır. Ülkeye üretim tesisleri kurarak, şube açarak, taşınmaz edinerek veya var olan bir şirkete ortak olmak ya da satın alınarak yapılan yatırımdır. Dolaylı yabancı sermaye yatırımları ise kısa vadelidir. Hisse senedi alımı, tahvil alımı gibi yollarla gerçekleştirilen portföy yatırımlarıdır. Oluşan ilk krizde yatırımcı hızlıca çıkış yapabilir.
Başlayacak olan ticaret savaşı öncesi firmaların kendilerini korumaya alması ve bunun devam etme ihtimali bulunuyor. 2021 yılında 344 milyar $ tarihi bir zirveye ulaşan doğrudan yatırımlar o günden beri düşüşe geçti. Çin tarafında 2024 yılında 168 milyar $ rekor düzeyde yabancı doğrudan yatırım çıkışı oldu. 1990’dan bu yuna en yüksek sermaye çıkışı oldu. Buna ek olarak Çinli firmaların 173 milyar $ yatırımlarını dışarıya çıkarması da dikkat çeken bir noktadır. Sadece yabancılar değil Çinliler de çıkış yapmaktadır. Çin ekonomisinin bu kadar zorlanmasında bu durumun etkisi vardır.
Başkan Donald Trump tüm Çin ürünlerine ilk etapta %10 gümrük vergisi uygulaması ve Çin’in Google’a yönelik soruşturma ve Calvin Klein sahibi PVH Corp.’un kara listeye alınması da dahil olmak üzere misilleme ile karşılık verdi. Bu durumun ilerleyen dönemde farklı marka ve kişilere de sıçraması muhtemeldir. Bu durumdan en fazla etkilenebilecek şirketlerin başında da Apple geliyor. Wall Street Journal, Çin’in ayrıca Apple Inc., Broadcom Inc. ve Synopsys Inc.’i soruşturma ihtimalini yazdı.
Çin’e açılan ilk firmalardan olan Japon yatırımcılar ve firmalar da bu furyada çıkış yapanlardandır. BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı raporunda bu duruma yer verilmiştir. Toyota Motor Corp’un Şanghay’da Lexus elektrikli araçlar üretmek için 700 milyon $ tesisi gibi yatırımlar da bu olumsuzluklardan etkilenebileceği ön görülüyor. Bu dönemde Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki ülkelerde yapılan yatırımlar, yıllık bazda %5,1 artarak 30,17 milyar $ ulaştı. Kuşak ve Yol yatırımlarından elde edilen gelir %2,5, yeni imzalanan yatırım sözleşmelerinin değeri ise %11,8 artış kaydetti.
Ülkemizin 2024 yılının ocak-kasım döneminde Uluslararası Doğrudan Yatırımlar (UDY) miktarı yıllık bazda %3 düşüşle 9,6 milyar $ oldu. 2002’den bu yana gerçekleşen UDY’lerin toplam değeri ise 273 milyar $ oldu.
Ülkemize yeni yatırımların gelmesi için güven ve istikrar ortamının sağlanması gerekir. Aksi takdirde yatırımcılar sadece dolaylı yatırımlar için gelir ve ilk riskli durumda da hızlıca ülkeden çıkış yapar. Doğrudan yatırımlar ile kalıcı bir ortam oluşur ve know-how elde ederiz ki bu paradan daha kıymetlidir.
Ticaret savaşları devam edecek ve ABD karşılıksız para basma durumu geçmiş döneme göre daha azalacaktır çünkü Trump ve destekçileri sınırsız paraya karşılar. Geçmişte olduğu gibi doların altınla bir bağının olmasını savunuyorlar. Geçtiğimiz günlerde de ABD ait fiziki altınların bir kısmı Londra’dan ABD’ye getirildi. Görüntüde Çin ile ABD arasında bir durum gibi görünse de bu para savaşı herkes arasında belirli ölçüde olmaya devam edecektir.
Saygılarımla…16.2.25
