Yaşlandıkça insanlar gün günü aratıyor diye belirtirler. Dünya ekonomisinde de gün günü maalesef aratmaktadır. 2019 yılının son çeyreğine girmişken ekonomiyi etkileyen konulardan bazıları ise; Brexit, Merkez Bankalarının (MB) para politikaları, ticaret savaşları ve ABD başkanlık seçimleri öne çıkmaktadır. Bu konuları ele alırken de IMF’nin hazırlamış olduğu Ekonomik Görünüm Raporunun verilerini analiz ederek yorumlar ekleyeceğim. Avrupa Birliği (AB) ile İngiltere Brexit’in ertelenmesi konusunda prensipte uzlaşmaya vardı. Fakat net anlaşmanın Başbakan Boris Johnson’ın erken genel seçim teklifini oylamasının sonra masaya yatırılması beklenmektedir. Merkez Bankaları (MB) parasal genişleme konusunda neler yapacaklar? Faizleri indirmeye devam edecekler mi? 2003-2008 arası gibi likitide bolluğu yaşanacak mı? Ticaret savaşlarından nasıl etkilenecekler? 2020 ABD Başkanlık seçimlerinde Demokratların en güçlü adayı olan Hukukçu ( Harward Uni.) geçmişi ile bilinen Elizabeth Warren vergilerin gelir dağılımına göre artması ve teknoloji firmalarının bizleri daha fazla sömürmemesi için çalışma yapacağını belirtmektedir. Diğer taraftan ise Trump tekrar seçilmesi durumunda gerginlik ve ticari savaşların daha da hızlanması beklenmektedir.
Son 8 yılın dünyanın yıllık büyüme ortalaması % 3,6 olmasına rağmen 2019 yılsonu kapanış beklentisi % 3,3 iken 2020 beklentisi % 3,6 olması beklenmektedir. 2019 yılında yaşanan ticaret savaşları, faizlerin yüksek oluşu ve kur savaşları sebebiyle ticaretlerin yavaşlamasıdır. AB’nin 2020 yılı da 2019 yılından çok farklı görünmemektedir. Büyüme beklentisi % 1,4 olarak raporda açıklanması toparlanma olmayacağını işaret etmektedir. Ticaretin ve büyümenin yavaş olacağı bir yıl olması beklenmektedir. Ayrıca Çin ve Japonya gibi teknolojinin üretimin yoğun olduğu ülkelerde de beklenen düzelmelerin olmayacağı ön görülmektedir. Yıllardır küresel ekonomiye yön veren ve sistemin lokomotifi olan Çin’in yaşadığı duraklama ve büyüme rakamlarının eskisi gibi olmaması önümüzdeki dönem için küresel sistemde sıkıntıların devam edeceğini gösteriyor. 2020 yılı Çin büyüme beklentisi % 6,1. Japonyanın ise % 0,5. Türkiye büyüme %2,4 ve enlasyon ise %14 olarak tahmin edilmektedir.
Kaynak: IMF Global Financal Stability Report Oct’19 verileri kullanılarak yazar tarafından oluşturulmuştur.
Grafikte Türkiye (mavi) Gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinin (kırmızı) GSYH yıllık bazda değişimleri yer almaktadır. Grafikten de görüldüğü üzere ekonomilerde toparlanmalar henüz bitmiş görünmüyor. 2020 yılı da toparlanma yılı olarak devam etmesi bekleniyor. 2020 den sonra dünya ekonomilerinde tekrar hızlanmaların olacağı öngörülmektedir. 2010-2015 arasında Türkiye’de GSYH yıllık bazda değişimi gelişmekte olan ülkeler (GOÜ) kategorisinin üzerinde olduğunu, fakat 2015 yılından sonra bu durum tam tersine dönüştüğü görülmektedir.
Kaynak: IMF Global Financal Stability Report Oct’19
Grafiklerde hisse senetleri hakkında, krediler, ABD Hisse Senedi ve Hazine Bonosu Piyasalarındaki Opsiyonların değişimini, Gerçek ve beklenen politika faizlerinin değişimleri görmekteyiz. Bunlarda da görüldüğü üzere toparlanmanın bitmediği aşikârdır. 2019 başında hisse senetlerinde yaşanan %20 düşüş ekonomilerin toparlanma sürecinin bitmediğini işaret etmektedir.
Sonuç olarak, Brexit anlaşılarak hızlı ve mantıklı bir şekilde sonuçlandırılmasına ek olarak ticaret savaşlarının azalması toparlanma hızını artıracaktır. Bu durumda Merkez bankaları da esas işlerine para ve maliye politikalarına odaklanarak piyasaları doğru yönlendirmesi gerekmektedir. Yapılacak genişletici maliye politikaları ekonomik daralmaları durduracaktır. Tekrar yaşanacak düşük faiz ve büyümede toparlanma sonrası finansal piyasaların risk iştahını artacaktır. Bunun neticesinde varlık fiyatlarında biraz yükselmeler meydana gelecektir. Bu senaryo muhtemelen 2020 yaz aylarına, ABD seçimi öncesine kadar devam edecektir. Küresel büyüme için yakın vadeli olumsuz riskler içermesi daha fazla finansal açıklık yarattı. Bu durum karşısında orta vadeli riskler küresel büyüme ve finansal istikrar için olumsuzluk oluşturmaktadır. Politikacıların acilen finansal açıkları ele almak için harekete geçmesi gerekiyor aksi halde bir sonraki ekonomik gerilemeyi daha da kötüleştirebilir. Yapılacak müdahele ya da alınacak önlemler ne kadar gecikirse toparlanma o kadar uzun süreceğini üzülerek belirtirim.
Sınırda operasyon yapan Mehmetçiğimiz sağ salim vatanımıza dönmesi temennileriyle…
Saygılarımla…27.10.2019
